Ochrona przeciwpożarowa do magazynu substancji niebezpiecznych

Materiały niebezpieczne to substancje, mieszaniny lub produkty, które mogą stwarzać potencjalne zagrożenie dla ludzi lub środowiska ze względu na pewne właściwości. Materiał niebezpieczny w rozumieniu rozporządzenia w sprawie substancji niebezpiecznych:

1. materiały niebezpieczne i ich mieszaniny zgodnie z poniższym przeglądem oraz substancje CMR (rakotwórcze, mutagenne, toksyczne ze względu na zagrożenie rozrodczości),
2. materiały i mieszaniny wybuchowe,
3. materiały i mieszaniny, z których podczas wytwarzania lub stosowania formują się lub uwalniają substancje, o których mowa w pkt. 1 lub 2,
4. materiały i mieszaniny, które nie spełniają kryteriów określonych w pkt. 1–3, ale które ze względu na swoje właściwości
5. fizykochemiczne, chemiczne lub toksyczne oraz sposób ich obecności lub stosowania mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia i bezpieczeństwa osób przebywających w danym miejscu,
6. wszystkie substancje, którym przypisano dopuszczalną wartość narażenia zawodowego. Mogą być wybuchowe, wysoce łatwopalne, łatwopalne, utleniające, bardzo toksyczne, toksyczne, szkodliwe, żrące, drażniące i/lub niebezpieczne dla środowiska.

Materiały niebezpieczne należy sklasyfikować w następujących kategoriach, w zależności od ich właściwości:

Przy składowaniu substancji niebezpiecznych i czasowym składowaniu towarów niebezpiecznych należy uwzględnić specjalne, bardziej rygorystyczne środki i wymogi bezpieczeństwa, takie jak nowe rozporządzenie w sprawie substancji niebezpiecznych i przepisy techniczne dotyczące substancji niebezpiecznych. Niezbędne dopuszczenia do eksploatacji magazynu materiałów niebezpiecznych określa Niemiecki Instytut Techniki Budowlanej (DIBt). Zaplanowanie koncepcji ochrony przeciwpożarowej magazynu materiałów niebezpiecznych jest zatem szczególnie wymagającym wyzwaniem.

Głównym celem jest ochrona ludzi, ich ochrona przed zagrożeniami związanymi z pracą i innymi zagrożeniami dla zdrowia oraz ochrona środowiska przed szkodami i zdarzeniami niebezpiecznymi dla środowiska. Ponadto należy również wziąć pod uwagę cele biznesowe: handel bez awarii, obliczalne koszty, zwiększone bezpieczeństwo pracy, zabezpieczenie środków trwałych i minimalizację ryzyka, które im zagrażają. W związku z obowiązującymi przepisami i regulacjami prawnymi powstają odpowiednie koncepcje ochrony, które muszą zawierać następujące aspekty:

• bezpieczne wtrącenie substancji,
• wystarczająca ilość miejsca do przechowywania i pobierania,
• przestrzeganie maksymalnego obłożenia powierzchni,
• magazynowanie odporne na runięcie,
• wanny wychwytowe i systemy retencji wody pożarowej w celu ochrony gleby,
• unikanie źródeł zapłonu wewnątrz zakładu,
• minimalizacja obciążeń ogniowych,
• urządzenia monitorujące,
• oddzielne składowanie materiałów wymagających różnych środków gaśniczych w przypadku pożaru lub stanowiących dodatkowe ryzyko w przypadku wzajemnego oddziaływania (zasady składowania łączonego),
• ognioodporne przegrody działowe
• oraz nadzór nad personelem zewnętrznym i konserwacyjnym.

W zależności od właściwości i klasy zagrożenia składowanych materiałów są one przypisane do różnych klas składowania. Materiały niebezpieczne tej samej klasy można składować razem, podczas gdy składowanie substancji niebezpiecznych różnych klas jest regulowane przez TRGS 510. W niektórych przypadkach, w ramach oceny ryzyka związanego z materiałami niebezpiecznymi w systemie magazynowania, podaje się dodatkowe informacje na temat klasy zagrożenia dla wód.

Ustawodawstwo dotyczące materiałów niebezpiecznych obejmuje szereg regulacji mających na celu ochronę ludzi i środowiska przed materiałami niebezpiecznymi i wszelkimi zagrożeniami, jakie mogą stwarzać. Regulacje techniczne dotyczące substancji niebezpiecznych TRGS 510 są pierwszym przepisem dotyczącym składowania wszystkich materiałów niebezpiecznych. Odnosi się do pasywnego magazynowania w ruchomych pojemnikach. Nie mają zastosowania do kontenerów stacjonarnych, materiałów sypkich, przelewania, pobierania produktu, pobierania próbek, czyszczenia kontenerów, prac konserwacyjnych, prac związanych z utrzymaniem i materiałów w procesie produkcji. Dodatkowe regulacje dotyczą również substancji zakaźnych, materiałów wybuchowych i nadtlenków organicznych. Stosuje się tutaj regulacje techniczne dotyczące substancji niebezpiecznych TRGS 509.

Przy składowaniu materiałów niebezpiecznych należy przestrzegać poniższych ustaw, wytycznych i instrukcji:

• Rozporządzenie w sprawie substancji niebezpiecznych (niem. GefStoffV)
• Regulacje techniczne dotyczące substancji niebezpiecznych (niem. TRGS)
• Regulacje techniczne dotyczące gazów (gazy sprężone) (niem. TRG)
• Regulacje techniczne dotyczące cieczy palnych (niem. TRbF)
• Rozporządzenie w sprawie bezpieczeństwa w procesie produkcji (BetrSichV)
• Przepisy dotyczące zapobiegania wypadkom (niem. UVV)
• Regulacje w zakresie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w pracy (niem. BGR)
• Przepisy stowarzyszeń zawodowych (niem. BGV)
• Informacje stowarzyszeń zawodowych (niem. BGI)
• Federalna ustawa o ochronie przed imisjami (niem. BImSchG)
• Rozporządzenie w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin (rozporządzenie CLP)

Magazyny substancji niebezpiecznych i magazyny dla płynów łatwopalnych należy szczególnie uwzględnić ze względu na ochronę przeciwpożarową. Magazynowane towary, np. beczki z kwasami, są palne oraz zapalne lub skrajnie zapalne. Ponadto substancje lub ich nagar mogą między sobą gwałtownie reagować. Innym zagrożeniem jest wytwarzanie toksycznych produktów ubocznych i toksycznych gazów. Oprócz tych szczególnych zagrożeń pożarowych należy również uwzględnić obciążenia ogniowe, wysokość składowania, elementy nośne i rozmiary stref. Środki zapobiegawcze ochrony przeciwpożarowej mają najwyższy priorytet w celu utrzymania zakresu szkód na możliwie najniższym poziomie w sytuacji awaryjnej.

Zgodnie z krajowymi przepisami budowlanymi w celu oceny konstrukcji specjalnych należy przedstawić koncepcję ochrony przeciwpożarowej, w skład której wchodzą również magazyny substancji niebezpiecznych. Zasadniczo ochrona przeciwpożarowa w pomieszczeniach magazynowych substancji niebezpiecznych jest w dużej mierze uzależniona od indywidualnego ryzyka związanego ze składowanymi substancjami. W zależności od ilości i koncepcji magazynowania konieczne mogą okazać się również dodatkowe środki ochronne. Magazyny o powierzchni przekraczającej 500 m² muszą znajdować się w budynku lub części budynku używanej wyłącznie do celów magazynowych. Ponadto wymagana jest dodatkowa ekspertyza stanu ochrony przeciwpożarowej. Przy powierzchni powyżej 1600 m² wymagane są również ściany przeciwpożarowe. Regulacje techniczne dotyczące substancji niebezpiecznych TRGS 510 regulują dalsze przepisy dotyczące retencji wody pożarowej, instalacji elektrycznej, systemów wentylacji, gazowych, a także instalacji sygnalizacji pożarowej i gazowej, zapobiegania pożarom oraz organizacji.

Magazyny, w których są składowane specjalne towary, takie jak roztwory łatwopalne, gazy i pary łatwopalne lub toksyczne bądź substancje mogące zanieczyścić glebę i wodę, podlegają specjalnym przepisom. Przy tej okazji w ścisłej współpracy z właściwym urzędem ochrony przeciwpożarowej i ubezpieczycielem należy podjąć odpowiednie działania w zakresie ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska, które uwzględniają przepisy ustawowe.

Poniższe przepisy dotyczą ochrony przeciwpożarowej w magazynie substancji niebezpiecznych:

• Ustawa o chemikaliach (niem. ChemG)
• Rozporządzenie w sprawie substancji niebezpiecznych (niem. GefStoffV)
• Regulacje techniczne dotyczące substancji niebezpiecznych (niem. TRGS)
• Regulacje techniczne dotyczące cieczy palnych (niem. TRbF)
• Rozporządzenie w sprawie bezpieczeństwa w procesie produkcji (BetrSichV)
• Regulacje techniczne dotyczące bezpieczeństwa pracy (niem. TRBS)
• VdS 2199 Ochrona przeciwpożarowa w magazynie

Kompleksowa koncepcja ochrony przeciwpożarowej w magazynie substancji niebezpiecznych powinna zawsze uwzględniać zarówno pracowników, jak i środowisko, a także składowane towary, sam magazyn, a także halę magazynową i sprzęt magazynowy. W sytuacji kryzysowej konieczne jest podjęcie właściwych środków ochronnych. Całościowe zastosowanie różnych technologii zaleca się nie tylko w magazynie substancji niebezpiecznych w celu osiągnięcia jak najlepszej ochrony. Firma WAGNER – specjalista w zakresie ochrony przeciwpożarowej – może poszczycić się 40-letnim doświadczeniem w zakresie ochrony przeciwpożarowej maszyn. Wiele firm z sektora substancji niebezpiecznych, takich jak BASF Coatings, Fuchs Lubritech, LSU Schäberle, Wacker Chemie i wiele innych, polega na doświadczeniu tej firmie z tradycjami.

Rozwiązania w zakresie ochrony przeciwpożarowej firmy WAGNER dla sektora materiałów niebezpiecznych stanowią połączenie poniższych systemów:

• System zasysających czujek dymu TITANUS® do jak najwcześniejszego wykrywania pożaru
• System redukcji tlenu OxyReduct® do aktywnego zapobiegania pożarom
• Gazowe instalacje gaśnicze FirExting® z azotem lub CO₂ do skutecznego zapobiegania pożarom

Zasadniczo w magazynie substancji niebezpiecznych trzeba przestrzegać następujących środków ochrony przeciwpożarowej:

• Konstrukcyjna ochrona przeciwpożarowa
  • Konstrukcyjna ochrona przeciwpożarowa jest konieczna, jeżeli substancje niebezpieczne są składowane w „niebezpiecznych ilościach”.
  • Dachówki muszą być odporne na działanie ognia dochodzącego z zewnątrz.
  • Ochrona przed wyładowaniami atmosferycznymi
• Sprzęt gaśniczy
  • Na przykład gaśnice, hydranty ścienne i instalacje gaśnicze muszą być odpowiednio dobrane i dostępne w wystarczających ilościach.
  • Powyżej wysokości składowania wynoszącej 9 m jest wymagany montaż co najmniej półstacjonarnych instalacji gaśniczych.

Ponadto istnieje możliwość przeciwdziałania zagrożeniom stwarzanym składowaniem substancji niebezpiecznych przez zastosowanie dodatkowych środków lub materiałów. Mogą to być:

• Magazyny na substancje niebezpieczne
• Kontenery na substancje niebezpieczne
• Kontenery przeciwpożarowe
• Kontenery regałowe
• Kontenery magazynowe
• Regały na substancje niebezpieczne
• Stosowanie ochrony powierzchni

Zwłaszcza w magazynie substancji niebezpiecznych w przypadku pożaru szczególnie ważne jest natychmiastowe podjęcie odpowiednich środków zaradczych. Dlatego należy dążyć do wczesnego wykrywania pożaru zgodnie z klasą A DIN EN 54-20, np. za pomocą wlotowych czujek dymu.

Zasysające czujki dymu stale pobierają próbki powietrza z monitorowanej strefy ochrony przez otwory wlotowe i analizują je pod kątem aerozoli dymowych. Pożary można wykryć we wczesnej fazie i bez fałszywych alarmów. Zasysające czujki dymu nie mają czułości poprzecznej i są szczególnie wytrzymałe nawet w trudnych warunkach otoczenia.

Najlepszym sposobem skutecznej ochrony magazynu substancji niebezpiecznych przed zagrożeniem pożarowym, a w konsekwencji szkodami powstałymi w wyniku pożaru, jest przede wszystkim zapobieganie powstawaniu pożaru. Z tego powodu w sektorze materiałów niebezpiecznych coraz częściej stosuje się systemy aktywnego zapobiegania pożarom. Zasada tego innowacyjnego rozwiązania jest bardzo prosta: Oprócz ciepła i paliwa ogień wymaga tlenu, w szczególności do jego tworzenia i rozwoju. W przypadku zmniejszenia stężenia tlenu w strefie ochrony niezbędne „powietrze do oddychania” jest praktycznie odsysane z obszaru możliwego pożaru. System zapobiegania pożarom uzyskuje się przez kontrolowany dopływ azotu do obszaru ochronnego. Docelowe stężenie zredukowanego poziomu tlenu określa się na podstawie indywidualnych granic zapalności składowanych substancji. Potrzebny do redukcji zawartości tlenu azot pozyskuje się na miejscu w sposób przyjazny dla środowiska i oszczędny z powietrza z otoczenia.

Zalety redukcji tlenu są oczywiste: Przy normalnym stężeniu resztkowym wynoszącym ≥% obj. tlenu miejsca magazynowania pozostają dostępne dla upoważnionych pracowników. W przypadku pożaru poszukiwanie jego przyczyny i podjęcie skutecznych środków zaradczych można rozpocząć natychmiast. W zależności od miejsca zastosowania i składowanych substancji niebezpiecznych sensowne może być połączenie z systemem gaśniczym.

Niektóre substancje składowane w magazynie substancji niebezpiecznych mogą mieć wartości graniczne zapalenia, które nadal znajdują się poniżej poziomu około 13% obj. stężenia tlenu resztkowego. W tym przypadku można zastosować system gaśniczy CO2, który w razie alarmu tworzy jezioro gaśnicze CO2 o wysokości kilku metrów i w ten sposób jeszcze bardziej zmniejsza stężenie tlenu na tym obszarze. Wszystko, co jest potrzebne, to zadbanie o to, aby szczególnie łatwopalne i niebezpieczne substancje były przechowywane w dolnej części magazynu, co umożliwi ich pełne zanurzenie w jeziorze gaśniczym.

Gazowe instalacje gaśnicze, np. z gazem obojętnym w postaci azotu (N2), argon (Ar), IG-541 lub dwutlenkiem węgla (CO2), skutecznie gaszą pożary, nie powodując szkód po gaszeniu wodą, mgłą wodną lub pianą. Również one działają na podobnej zasadzie jak aktywne zapobieganie pożarom – przez wypieranie tlenu. Jednocześnie naturalne gazy gaśnicze nie tworzą żadnych związków chemicznych i gaszą bez pozostawiania jakichkolwiek pozostałości.